Relevansi Pemikiran dan Sumbangan Ahmad Mohamed Ibrahim (1916-1999) dalam Transformasi Perundangan Islam di Malaysia: Satu Sorotan Literatur
The Relevance of the Thoughts and Contributions of Ahmad Mohamed Ibrahim (1916-1999) in the Transformation of Islamic Law in Malaysia: A Literature Review
DOI:
https://doi.org/10.53840/muwafaqat.v8i2.200Keywords:
Ahmad Ibrahim, Transformasi, Undang-Undang Islam, Common Law Malaysia, Perkara 121(1A) Perlembagaan PersekutuanAbstract
Profesor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim merupakan seorang tokoh perundangan terulung yang telah mencorak landskap perundangan dan kehakiman yang dinamik dan harmoni di Malaysia. Meskipun sumbangan beliau memberi impak signifikan terhadap transformasi perundangan Islam di Malaysia, namun terdapat beberapa cadangan beliau masih belum direalisasikan. Kajian ini bertujuan membuat ulasan kepustakaan terhadap penulisan berkaitan Ahmad Ibrahim dan idea beliau yang masih kekal relevan sehingga hari ini. Pendekatan kualitatif digunakan melalui kaedah kepustakaan dan analisis dokumen. Kajian mendapati bahawa pemikiran dan sumbangan beliau dalam memperkasa undang-undang Islam dalam struktur kerangka sistem undang-undang Sivil yang dominan di Malaysia masih relevan sehingga hari ini. Beberapa cadangan Ahmad Ibrahim perlu dikaji lebih lanjut lagi seperti pembentukan Common Law Malaysia, penubuhan Mahkamah Persekutuan Syariah dan prospek masa depan Perkara 121(1A) Perlembagaan Persekutuan agar undang-undang Islam dapat diletakkan di tempat yang tertinggi dan dihormati di Malaysia.
Professor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim was a distinguished legal luminary who played a pivotal role in shaping a dynamic and harmonious legal and judicial landscape in Malaysia. While his contributions have significantly impacted the transformation of Islamic law in the country, several of his proposals have yet to be fully realised. This study aims to conduct a literature review on writings related to Ahmad Ibrahim and his ideas, which remain relevant to this day. A qualitative approach was employed through library research and document analysis methods. The study finds that his thoughts and contributions toward strengthening Islamic law within the dominant framework of Malaysia’s civil legal system continue to hold relevance. Several of Ahmad Ibrahim’s proposals warrant further exploration, such as the development of a Malaysian Common Law, the establishment of a Federal Syariah Court, and the future prospects of Article 121(1A) of the Federal Constitution — all of which are crucial to elevating and honouring the position of Islamic law in Malaysia.
Downloads
References
Abdul Hamid Mohamad. (2016). Ke Arah Common Law Malaysia (1997). Konflik dan Pengharmonian: Konflik Bidang Kuasa dan Pengharmonian Undang-undang, peny. Shamrahayu A. Aziz. Kuala Lumpur: Penerbit IKIM.
Abdul Hamid Mohamad. (2017). Artikel 121(1A): Sejauh manakah ianya menyelesaikan konflik bidang kuasa antara Mahkamah Syariah dan Mahkamah Sivil. Dalam Abdul Monir Yaacob & Nurul ‘Uyun Haji Zainal (Eds.), Artikel 121(1A) Perlembagaan Persekutuan: Sejauh Manakah Artikel Ini Menyelesaikan Konflik Antara Mahkamah Syariah Dengan Mahkamah Sivil, Cyberjaya: Universiti Islam Malaysia.
Abdul Monir Yaacob, Mahamad Arifin, Najibah Mohd Zin & Siti Shamsiah Md Supi. (2007). Permata Pengislahan Perundangan Islam: Biografi Profesor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim. Petaling Jaya: MPH Group Publishing Sdn Bhd.
Abdul Monir Yaacob. (2005). Profesor Ahmad Ibrahim dan Sumbangan Beliau dalam Perundangan Islam di Malaysia. Jurnal Undang-undang IKIM Law Journal. Vol. 9 No.1 Jan-Jun, 1-11.
Abdul Monir Yaacob. (2009). Perlaksanaan Perundangan Islam di Malaysia: Satu Penilaian. Journal of Fiqh. No.6, 1-20.
Abdul Monir Yaacob. (2017). Perkembangan Pentadbiran Undang-undang Islam di Malaysia. Cyberjaya: Universiti Islam Malaysia.
Aemy Elyani Mat Zain, Nik Md Saiful Azizi Nik Abdullah, ‘Aisyah Anzaruddin & Nooranissa Ramlee. (2019). Profesor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim dan Profesor Emeritus Datuk Dr Osman Bakar: Kajian Konseptual Terhadap Profil dan Sumbangan Tokoh. Kertas Kerja Persidangan Antarabangsa Tokoh Ulama Melayu Nusantara 2019 Ke-3. Hotel Grand Blue Wave Shah Alam: Selangor.
Ahmad Hidayat Buang. (2005). Mahkamah Syariah di Malaysia: Pencapaian dan Cabaran Alaf Baru. Mahkamah Syariah di Malaysia: Pencapaian dan Cabaran, ed. Ahmad Hidayat Buang. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.
Ahmad Hidayat Buang. (2018). Apa yang tinggal lagi kepada Mahkamah Syariah: Ulasan kes Indira Ghandi A.P. Mutho V. Pengarah Jabatan Agama Islam Perak & Ors and Other Appeal [2018] 1 MLJ 545. Journal of Shariah Law Research. Vol. 3(2), 235-240.
Ahmad Ibrahim & Ahilemah Joned. (1985). Sistem Undang-undang di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Ahmad Ibrahim. (1965). Islamic Law in Malaya, ed. Shirle Gordon. Singapore: Malaysian Sociological Research Institute Ltd.
Ahmad Ibrahim. (1989). Common Law di Malaysia. KANUN 3 1(1): 3-25.
Ahmad Ibrahim. (1991). Pindaan Kepada Perkara 121 Perlembagaan Persekutuan dan Kesannya kepada Pentadbiran Undang-undang Islam. Jurnal Hukum. 7/2, 129.
Ahmad Mohamed Ibrahim. (1997). Pentadbiran Undang-undang Islam di Malaysia. Kuala Lumpur: Institut Kefahaman Islam Malaysia (IKIM).
Ahmad Mohamed Ibrahim. (2000). The Administration of Islamic Law in Malaysia. Kuala Lumpur: Institut Kefahaman Islam Malaysia (IKIM).
Ahmad Nabil Amir. (2007). Islamisasi Undang-undang di Malaysia: Usaha dan Sumbangan Profesor Tan Sri Ahmad Mohamed Ibrahim. Makalah Koleksi Persidangan Seminar Ahmad Ibrahim: Pemikiran dan Sumbangan Ilmiah, Hilton Petaling Jaya: Selangor, 21-22 Ogos 2007.
Ahmad Nabil Amir. (2022). Ahmad Ibrahim and the Islamization of Law in Malaysia. Nurani: Jurnal Kajian Syari’ah dan Masyarakat. Vol. 22 No. 1, 159-178.
Ahmad Nabil Amir. (2022). Ahmad Ibrahim and the Islamization of the Legal System in Malaysia. International Journal of al-Quran and Knowledge (IJQK). Vol. 2 Issue 1. 67-82.
Ahmad Nabil Amir. (2024). Ahmad Ibrahim and the Islamization of Law in Malaysia. Lex Societas: Journal of Law and Public Administration. Vol. 1 No. 1: 1-16.
Azman Ab. Rahman, Mohamad Anwar Zakaria, Mursyid Junaidi Mohd Faisal Yeap & Nur Fatihah Amlin Ab. Ghani. (2020). Lesbian, Gay, Biseksual dan Transgender (LGBT) Menurut Perspektif Undang-undang Syariah dan Undang-undang Sivil di Malaysia: Suatu Perbandingan. Perdana: International Journal of Academic Research (Social Sciences & Humanities. Vol. 8. No. 1 August: 31-45.
Bernama. (2019). Satu lagi lapisan Mahkamah Syariah perlu diwujudkan – Ketua Hakim Syarie. Astro Awani. http://www.astroawani.com/berita-malaysia/satu-lagi-lapisan-mahkamah-syariah-perlu-diwujudkan-ketua-hakim-syarie-223883. 28 November.
Fakulti Undang-undang Universiti Malaya. (1988). Makalah Undang-undang Menghormati Ahmad Ibrahim. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Farid Sufian Shuaib. (2007). Ahmad Ibrahim dan Pemantapan Mahkamah Syariah Pasca Merdeka. Makalah Koleksi Persidangan Seminar Ahmad Ibrahim: Pemikiran dan Sumbangan Ilmiah. Hilton Petaling Jaya: Selangor, 21-22 Ogos.
Hooker, M.B. (1986). Malaysian Legal Essays. Kuala Lumpur: Malayan Law Journal Sdn. Bhd.
Hooker, M.B. (1986). The Law Texts of Muslim South-East Asia. Laws of South-East Asia: The Pre-Modern Texts. Volume I, ed. M.B. Hooker. Singapore: Butterworth & Co (Asia) Pte Ltd.
Horowitz, Donald L. (1994). The Qur’an and the Common Law: Islamic Law Reform and the Theory of Legal Change. The American Journal of Comparative Law. Vol. 42 No. 2 Spring, 233-293.
Ismail Yahya. (2017). Peruntukan Perkara 121(1A) Perlembagaan Persekutuan: Sejauh Manakah Artikel ini Menyelesaikan Konflik Antara Mahkamah Syariah dengan Mahkamah Sivil. Dalam Abdul Monir Yaacob & Nurul ‘Uyun Haji Zainal (Eds.), Artikel 121(1A) Perlembagaan Persekutuan: Sejauh Manakah Artikel Ini Menyelesaikan Konflik Antara Mahkamah Syariah Dengan Mahkamah Sivil Cyberjaya: Universiti Islam Malaysia.
Jasri Jamal & Hasnizam Hashim. (2017). Transformasi Bidang Kuasa Mahkamah Syariah di Malaysia: Penilaian Semula Terhadap Hukuman Takzir. KANUN 26 (1): 38-71.
Jasri Jamal dan Hasnizam Hashim. (2014). Transformasi Mahkamah Syariah di Malaysia: Keperluan Kajian Semula Terhadap Bentuk Hukuman Bagi Kes-kes Jenayah Syariah. ‘Ulum Islamiyyah Journal. Vol.12 (June): 87-103.
Koleksi Persidangan Seminar Ahmad Ibrahim: Pemikiran dan Sumbangan Ilmiah. (2007). 21-22 Ogos. Petaling Jaya: Selangor.
Liaw Yock Fang. (1976). Undang-undang Melaka. The Hague: Martinus Nijhoff.
Mahmood Zuhdi Abd. Majid. (1997). Pengantar Undang-undang Islam di Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.
Maznah Mohamad. (2010). Making majority, undoing family: law, religion and the Islamization of the state in Malaysia. Economy and Society Journal. Vol. 39 No. 3, 360-384.
.
Mohamad Hafifi Hassim, Ahmad Murshidi Mustapa dan Abdul Hakim Baharuddin. (2019). Sejarah Pelaksanaan Undang-undang Islam di Malaysia: Sorotan Terhadap Sistem Kehakiman Islam di Negeri Melaka. Journal of Muwafaqat. Vol. 2 No. 2. 59-72.
Mohamed Azam Mohamed Adil. (2018). Pelaksanaan Undang-undang Islam di Malaysia: Khayalan atau Realiti? Nilai: ILHAM Books.
Mohamed Azam Mohamed Adil. (2020). Undang-undang Murtad: Satu Kupasan. dalam Siti Shamsiah Md Supi, peny., Ahmad Ibrahim: Sahsiah, Pemikiran & Sumbangan Ilmiah. Kuala Lumpur: Penerbit IKIM.
Mohammad Hariz Shah Mohammad Hazim Shah dan Ahmad Hidayat Buang. (2021). Ahmad Ibrahim dan Sumbangannya dalam Perkembangan Islam di Malaysia. Journal of Al-Tamaddun. Vol. 16(1): 81-98.
Mohammad Hariz Shah Mohammad Hazim Shah dan Ahmad Hidayat Buang. (2021). Penambahbaikan Undang-undang Jenayah Syariah dalam Menangani Isu Transgender di Malaysia: Cabaran dan Cadangan. Jurnal Sains Insani. 6(3): 8-20.
Mohammad Hariz Shah Mohammad Hazim Shah dan Ahmad Hidayat Buang. 2022. Ahmad Ibrahim (1916-1999) dan Sudirman Arshad (1954-1992): Ikon Perpaduan Negara dalam Bidang Perundangan dan Seni Persembahan. Jurnal Pengajian Melayu – JOMAS. Jilid 33(2): 1-25.
Mohammad Hariz Shah Mohammad Hazim Shah. (2023). Transformasi Perundangan Islam di Malaysia: Kajian Terhadap Pemikiran dan Sumbangan Ahmad Mohamed Ibrahim (1916-1999). Tesis PhD., Jabatan Syariah dan Undang-undang, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya.
Mohammad Hariz Shah Mohammad Hazim Shah. (2024). Profesor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim: Tokoh Perundangan Terulung. Dewan Masyarakat. Bil. 1: 32-33.
Mohd Badrol Awang. (2011). Ahmad Ibrahim dan Reformasi Pengajian Undang-undang Islam di Malaysia. KANUN: Jurnal Undang-undang Malaysia. Vol. 23 No. 1: 40-60.
Mohd Norhusairi Mat Hussin. (2020). Transformasi Amalan Pembahagian Harta Sepencarian Di Mahkamah Syariah Malaysia. Dalam Mohamed Azam Mohamed Adil, Ahmad Hidayat Buang & Ahmad Badri Abdullah (Eds.), Mahkamah Syariah Di Malaysia: Menelusuri Cabaran Melestari Hadapan, Shah Alam: Penerbit UiTM
Muhammad Ahmad Munir. (2017). Dichotomy of Idealism and Realism. Islamic Studies. Vol. 56 No. 1-2, 53-76.
Paizah Ismail dan Ridzwan Ahmad. (2000). Fiqh Malaysia: Ke Arah Pembinaan Fiqh Tempatan yang Terkini. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya.
Peletz, Michael G. (2013). Malaysia’s Syariah Judiciary as Global Assemblage: Islamization, Corporatization, and Other Transformations in Context. Comparative Studies in Society and History. Vol. 55 No. 3. 603-633.
Schacht, Joseph. (1960). Problems of Modern Islamic Legislation. Studia Islamica. No. 12: 99-129.
Sheikh Ghazali Abdul Rahman. (2007). Masa Depan Mahkamah Syariah di Malaysia: Cabaran dan Strategi Dalam Masyarakat Majmuk. Jurnal Hukum Jld. 23 Bhg. 2. 165-189.
Siti Shamsiah Md Supi, peny. (2020). Ahmad Ibrahim: Sahsiah, Pemikiran & Sumbangan Ilmiah. Kuala Lumpur: Penerbit IKIM.
Tamir Moustafa. (2013). Liberal Rights versus Islamic Law? The Construction of a Binary in Malaysian Politics. Law & Society Review. Vol. 47 No. 4, 771-802.
Winstedt, R.O. (1958). A History of Classical Malay Literature: Digests of Law. J.M.B.R.A.S., Monograph No.5 on Malay Subjects, 31:3, 136.
Zainuddin Jaffar. (2007). “Championing The Reassertion of the Shari’ah in Modern Time – Comparing Ahmad Ibrahim With ‘Abdur Razzaq Al-Sanhuri of Egypt” (makalah, Koleksi Persidangan Seminar Ahmad Ibrahim: Pemikiran dan Sumbangan Ilmiah, Hilton Petaling Jaya: Selangor, 21-22 Ogos 2007).
Zaleha Kamaruddin. (2011). Memacu Transformasi Perundangan Islam Di Malaysia. Jurnal Hukum. Jld. 32 Bhg. 1: 1-12.
Statut
Akta Penjagaan Budak 1961
Akta Keterangan 1950
Akta Undang-Undang Sivil 1956 (Akta 67)
Enakmen Kanun Jenayah Syariah (I) Kelantan 2019
Perlembagaan Persekutuan
Senarai Kes
Ainan lwn Syed Abu Bakar [1939] MLJ 209
Iki Putra bin Mubarrak v Kerajaan Negeri Selangor & Anor [2021] 2 MLJ 323
Indira Ghandi a/p Mutho v Pengarah Jabatan Agama Islam Perak & Ors and other appeals [2018] 1 MLJ 545
Muhamad Juzaili Bin Mohd Khamis & Ors v State Government of Negeri Sembilan & Ors [2015] 3 MLJ 513
Myriam lwn. Ariff [1971] 1 MLJ 275
Nik Elin Zurina bt Nik Abdul Rashid & Anor v Kerajaan Negeri Kelantan [2024] 2 MLJ 150
Ramah lwn. Laton (1927) 6 FMSLR 128
SIS Forum (M) v Kerajaan Negeri Selangor (Majlis Agama Islam Selangor, intervener) [2022] 2 MLJ 356
SIS Forum (M) & Anor v Jawatankuasa Fatwa Negeri Selangor & Ors [2025] 4 MLJ 625
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Journal of Muwafaqat
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
